Баланың болашағына арналған жинақ

Алайда, соңғы ондаған жылдарда адамды оның миындағы реакциялар жиынтығы мен ой-өрісінің деңгейі бойынша емес, эмоцияналды және шығармашылық тірі ағза ретінде бағалаудың тұрақты үрдісі де қалыптасып келеді. Осының аясында тұлғаны бағалаудың жаңа шамасы – EQ – эмоцияналды интеллект коэффициенті пайда болды.  

Адамның өз ресурстары мен білімін пай­­далану қабілеті де осыған негізделеді. Күн сайын қай-қайсысымыз болсын, өз эмо­­­­циямызбен іштей таласқа түсіп жата­мыз. Бір қызығы, адам миы әрқашан сезім­ге берілгіш.  Міне, сондықтан беделді ЖОО-дан алған үз­дік дипломның өзі өмірде табысқа жету­дің кепілі бола алмайды. Өз біліміңді ұтым­ды қолдану, өзіңді көрсете білу, айналаңды қо­р­ғай білу, қарым-қатынас түзу – осының бәрі үздіксіз алға қозғалудың құрамдас бө­лігі.  

Бала кезден қалыптасатын мінез-құлық, алатын тәрбие мен біліміміз ересек өмірі­міз­­ге негіз болады. Міне, эмоцияналдық ин­­тел­лекті де сол балалық шақтан  қалып­та­са бастайды. Ол қалай қалыптасады және оны кім қалыптастырады? Оның қалып­тасуы­на біздің ата-анамыз бен отбасымыз­дағы қарым-қатынас зор ықпал етеді. 

Елімізде соңғы жылдары енгізіліп жат­қан білім беру жинақтау жүйесінің қар­жы­лық ұтымдылығынан басқа, моральдық жа­ғынан үлкен бір артықшылығы бар. Ол әр­бір азаматқа өзін қамқор да, сүюші ата-ана ретінде көрсетуге, ал балаға олардың қам­­қорлығын сезініп, ертеңгі күнге нық се­­нім­мен қарауға мүмкіндік береді. Өйт­кені егер балаларымызға көбірек көңіл бө­­ліп, олардың біз үшін маңыздылығын көр­­сете білсек, олардың да өздеріне және жал­пы өмірге сенімділігі күшейетіні анық. 

Өкінішке қарай, бүгінде тегін білім алу­ға үміт те, грантқа оқуға түсуге мүмкіндік те аз. Статистикаға сүйенсек, жыл сайын қа­зақ­стандық түлектердің саны шамамен 150 мың адамға жетеді, олардың 30-35 мыңы ғана грант бойынша оқиды. Демек, мектеп тү­лектерінің 75 пайызға жуығы ақылы не­гізде білім алады.  

Білім беру жинақтау салымдарының жүйе­сі бірегей болып табылады, өйткені кеңес дәуірінен кейінгі елдердің ішінде ол тек Қазақстанда ғана енгізілген. Шетелде оны 9 шақты елде қолданылады, олардың ішін­де АҚШ, Англия, Канада, Сингапур.  

Депозиттер жүйесі, салыстырмалы түр­де алғанда, қолданылу қарапайымдылы­ғы­мен қызықтырады. Білім беру жинақтау са­лымын ашу үшін бар-жоғы екі құжат – ата-ананың жеке куәлігі мен баланың туу ту­ралы куәлігі ғана қажет. Бастапқы жар­на­ның сомасы әрбір орташа статистикалық отбасына қолжетімді және бар-жоғы 3 АЕК-ті құрайды. Бұл шамамен 6 000 теңге. Жар­налар кезеңділігіне  ешқандай тәуел­ділік жоқ, яғни әрбір салымшы өз депозитін қа­шан және қанша сомаға толтыратынын өзі шешеді. МБЖЖ-ның тағы бір үлкен ар­тықшылығы – жарна енгізушілер орта­сы­на шектеу қойылмаған. Демек, кез кел­ген туысыңыз немесе досыңыз депозит ашыл­ған банктің кез келген бөлімшесінде шот­ты толтырып, осылайша, балаңыздың бо­лашағына өз үлесін қоса алады.  

Бүгінгі таңда мұндай депозитті еліміздегі төрт банкте, атап айтсақ, Темірбанк, БТА бан­кі, Халық банкі және, Цеснабанкте ашу­ға болады. Алдағы уақытта бұл банктердің қатары көбейе түспек. Әр банктің депозит бойынша 8%-дан 10%-ға дейін өз сыйақы мөл­шерлемесі белгіленген. Сонымен қатар жыл сайын банктің сыйақысын қосқандағы са­лымда жинақталған сомаға салымшының әлеу­меттік жағдайына байланысты 5% не­ме­се 7% мөлшерде мемлекеттен сыйлықақы есеп­теледі. 7% мөлшеріндегі көтеріңкі сый­лы­қақы жетім балаларға, мүгедек балаларға, сон­дай-ақ көпбалалы отбасылардан шық­қан балалар мен аз қамсыздандырылған от­басыдан шыққан балаларға төленеді. 

Мұндай депозиттегі жинақтардың бар­лы­ғы біртіндеп көбейе береді, яғни мем­ле­кет сыйлықақысы жалпы өткен кезең үшін жи­нақталған жалпы сомаға есептеледі. Осы­лайша, жинақтау мерзімінің соңында са­лы­мшы өзінің оқудың ақысын төлеуге жұм­сайтын шығындарын кемінде 30-40%-ға қысқарта алады. Кейін бала колледждің не­месе ЖОО-ның ақылы бөліміне оқуға түс­кен жағдайда банкке оқу орнымен жа­сал­ған шарттың көшірмесін ұсыну қажет. Шарт­тың көшірмесін алғаннан кейін банк са­лымшының жинақтаған қаражатын оқу­дың төлемі ретінде оқу орнының есеп­шо­тына тікелей аударып тұрады. Бала грантқа оқуға түскен жағдайда салымшы жинақ­та­ған қаражатын банктің сыйақысымен және мем­лекеттің сыйлықақысымен бірге қолма- қол ақша түрінде алуға, жинақты басқа ба­­­ланың шотына аударуға, білімнің басқа дең­гейлерін алуға, мысалға магистратурада оқуға қаражат жинақтауды жалғастыру үшін жұмсай алады. 

Білім беру жинақтау депозиттерінің та­ғы бір қызықтырар жағы– осы қаражаттың есе­бінен шетелде оқудың ақысын төлеуге бо­латындығы. Егер жинақталған қаражат жет­кіліксіз, бірақ депозитте оқудың ақысын то­лық төлеуге қажетті соманың 50% бар бол­са, салымшы мемлекеттің 100% кепіл бол­уымен төменгі мөлшерлеме бойынша ке­піл­затсыз кредит ала алады. Бірақ бұл шарт ҚР аумағында ғана білім алуға қол­данылады.  

Бүкіл дағдарыс, күйзеліс пен кедергі­лер­ге қарамастан адам баласы болашаққа ұм­тылыстың негізінде әрекет етеді. Әр нәр­сенің өз жалғасы бар. Ал біздің жалғасымыз – балалар!  Болашақ қазір басталады, ертең­гі күнің сенімді болсын десең, бүгіннен бас­та!